De liefde bekeken vanuit wetenschap vs geloof:

De liefde zelf is een gevolg van de rede.

Als ik rustig een blaadje papier meegeef aan een vriend of vriendin met een wiskundig vraagstuk met een bewijs dan zal ook hij of zij, onafhankelijk van mij tot dezelfde bevinding kunnen komen zonder dat we elkaar daarvoor moeten overtuigen met dwang, zoals bij een geloof.

De rede, overeenstemming over de feiten (zonder dwang) en zuivere redeneringen, zorgen voor herkennen van hetzelfde bij twee en meer mensen. Ongeacht waar ter wereld. (via e-mail enz...).

Er bestaat een vorm van wederzijds begrijpen. We begrijpen elkaar, onafhankelijk van elkaars invloed of manipulatie dankzij de rede.Dit is de essentie, volgens mij, van de liefde: in dagelijkse zaken erkennen wat de ander meemaakt en andersom via de rede en niet de ander overtuigen via dwang.

"Ik heb gelijk" inruilen voor "wij begrijpen elkaar" op basis van het hoogste in een mens: de rede.

Redelijkheid zorgt ervoor dat we bij elkaar herkennen wat we gemeenschappelijk als feitelijk of logisch ervaren, ookal wonen we aan de andere kant van de wereld, met een totaal andere achtergrond. De rede verbindt mensen, omdat we weten dat waar we het over hebben wij beiden op eenzelfde wijze hebben kunnen verifiëren, los van elkaar.Dus je deelt die rede tegelijk met de miljoenen mensen die dat al op dezelfde wijze hebben ingezien. Ik vind dat een prachtige en ontroerende gedachte: door de rede kunnen we het zonder enige dwang eens worden met alle redelijke mensen, van welke cultuur of nationaliteit ook. En precies die vreugdevolle eenheid met andere mensen via de rede, is wat Spinoza de liefde noemt.

vrijheid door kennis uit wetenschap

Wat is vrijheid:
(een discussie tussen EV en een zekere Pacal)

Acties, soms tegen je gevoel in, ongeacht je wens, je hartstocht enz... enkel gebaseerd op 'de rede', helpen je verder en geven je 'echte' vrijheid.

Hoe meer een actie gebaseerd is op de rede hoe meer sprake is van vrijheid en hoe minder sprake is gestuurd te worden door eigen emoties of toeval.

Ikzelf heb hier een bewerking gemaakt van een deel tekst die oorspronkelijk komt uit een dialoog van moraalfilosoof Etienne Vermeersch met een zekere Pascal op het vrijdenkersforum.Dit geeft voor mij een goed idee van wat men onder vrijheid van handelen of denken kan verstaan.

Antwoorden van EV op de vraag wanneer men kan spreken van vrijheid:

"Stel dat we tot het besluit gekomen zijn dat ons heroïnegebruik heel slecht is voor onze gezondheid (en voor onze financiën) en zodra we daarover nadenken absoluut daarvan af willen geraken, maar zodra de abstinentieverschijnselen optreden kunnen we dat verlangen niet waar maken en we gaan opnieuw op zoek naar heroïne ( iets analoogs geldt voor iemand die van de sigaretten wil afkomen en er maar niet in slaagt).

Andere voorbeelden: schulden maken als gewoonte en daardoor financiën niet op orde krijgen, enz...

Ieder redelijk mens zal akkoord gaan dat dit onvermogen om te realiseren wat we redelijk als het meest gewenste beschouwen, een vorm van onvrijheid is, ongeacht de fysische wetten die hier gangbaar zijn.
Als je daar meer en meer voorbeelden over zoekt zal je tot de bevinding komen dat we iemand met recht en rede vrij noemen, wanneer hij/zij, vertrekkend van een aantal basisbehoeften - die hij weliswaar niet zelf veroorzaakt heeft (ze zijn door biologische en opvoedingsfactoren bepaald) maar waarmee hij ook na lang nadenken kan instemmen, omdat hij tot het inzicht komt dat ze zijn voortbestaan en geluksgevoel op lange termijn niet in het gedrang brengen (wat in het geval van behoefte aan heroïne niet het geval is) - en van een rationele overweging (rekening houdend met alle wetenschappelijke gegevens (of logica na geldig doorredeneren vertrekkend vanuit ware premisses) betreffende de beste middelen om die behoeften te bevredigen, effectief erin slaagt deze middelen in gang te zetten om deze behoeften te bevredigen.

Welke fysische mechanismen daarbij een rol spelen is irrelevant, immers, wanneer die fysische oorzakelijkheden precies dat realiseren wat we hier definiëren, dan zijn we bij definitie vrij.

Om het bondig te formuleren; dat we vrij zijn betekent niet dat we ongedetermineerd zijn, maar wel dat we gedetermineerd zijn door die aspecten van ons organisme die we als de meest centrale beschouwen: onze fundamentele lange-termijnbehoeften en ons redelijk denken bij het realiseren van die behoeften.

Als de maan een bewust wezen zou zijn en noodzakelijk haar baan om de aarde zou moeten volgen, dan zou die te vergelijken zijn met een kosmonaut die in een ruimtecapsule rond de aarde vliegt, maar niet over middelen beschikt om nog van richting te veranderen: zo'n kosmonaut zit volgens alle zinvolle definities gevangen. Zodra die maan echter over raketmotoren zou beschikken waarmee ze haar baan kan veranderen, zou ze dat ook kunnen doen, maar als ze een redelijk wezen is, zou ze allicht tot de bevinding komen dat die baanwijziging tot gevolg zou hebben dat ze uiteindelijk neerstort op de aarde; als ze daaruit zou besluiten om toch maar beter in haar baan te blijven, zou dat een echt vrije beslissing zijn.

(gebaseerd op de rede) De huidige maan kan echter geen vrije beslissing nemen, omdat ze tot geen redelijke overweging over haar beweging in staat is, en evenmin over middelen beschikt om van baan te veranderen.

Bv. in mijn optiek is iemand die gedetermineerd is door een intense fysiologische drang naar heroïne en voor een shot kiest, minder vrij dan iemand die gedetermineerd is door zijn rationeel onderzoek af te zien van de ravages die door heroïne worden aangericht en kiest om nooit een shot te nemen.

Stel dat u vindt dat de tweede persoon even onvrij is als de eerste, dan hebben we een probleem want meestal zal men in het alledaagse taalgebruik wel zeggen dat de tweede een vrije beslissing genomen heeft.

Neem ook het voorbeeld van iemand met een uitstekende wiskundige aanleg en een behoorlijke kennis van de euklidische meetkunde. Als die het bewijs volgt, geleverd door Archimedes, dat de verhouding tussen een bol en de omgeschreven cylinder 2/3 is, en tot het besluit komt dat hij er zich volledig bij aansluit dat het bewijs geleverd is, dan heeft die in mijn definitie een volkomen vrije daad gesteld, ook al was die perfect voorspelbaar.

Een vergelijkbare analyse kun je maken als er sprake is, niet alleen van wiskundige deductie, maar ook van de verwerking van waarnemingsgegevens. Iemand die nooit gerookt heeft, en dus niet verslaafd is, en op een bepaald moment voor de beslissing staat of hij in de toekomst zal roken, die kan, op grond van de wetenschappelijke gegevens en van zijn zorg voor zijn gezondheid beslissen niet te roken.

In mijn optiek is dat een vrije beslissing. Sommige mensen kunnen in die omstandigheid een andere beslissing nemen, bv. omdat hun lief erop aandringt toch te roken: dan kan zich een meer ingewikkeld overwegingsproces afspelen, waarin niet alleen vaste algoritmes, maar bv. ook heuristieken een rol spelen - waarin nu en dan toevalselementen optreden, wat de voorspelbaarheid vermindert - ; in mijn optiek blijft het nog mogelijk dat de beslissing om toch te roken vrij genomen is (d.w.z. uiteindelijk door de rede gedetermineerd) maar het is evengoed mogelijk dat de belangrijkste factor de emotionele chantage vanwege het lief is dat de doorslag gaf, en in dat geval is de beslissing minder vrij. Deze beslissing is ook minder vrij als ze totaal onvoorspelbaar was door het feit dat hij uiteindelijk een muntstuk heeft opgegooid om te kiezen of hij al dan niet zal roken: aangezien in dat geval het toeval heeft beslist, kan er van vrijheid van de persoon geen sprake zijn (het toeval is niet de persoon).

Men is ook volgens Spinoza vrij wanneer men niet door factoren van buitenaf bepaald wordt, maar door zichzelf. En dan wel door het hoogste in zichzelf: de rede.

Wanneer je leraar je een wiskundig bewijs voorlegt en zegt dat je dat moet aannemen, ben je onvrij. Wanneer je leraar uitlegt hoe hij tot dat bewijs gekomen is, en jij begrijpt met je verstand wat de leraar zegt, en neemt als gevolg van je begrip het bewijs aan, ben je volledig vrij. Dat is een belangrijk verschil.

Etienne Vermeersch"Vrijheid is dus in die zin actie gebaseerd op de rede, wars van je kortetermijnbehoeften. Anders ben je slachtoffer van je impulsen of het toeval.
Dus ookal lijkt het alsof de rede ons determineert tot gebondenheid, het is contra-intuïtief, maar: actie gebaseerd op logica en betrouwbare kennis uit wetenschap is pas volledige vrijheid, ookal is het perfect voorspelbaar.